Bez lilak, powszechnie nazywany po prostu bzem, zachwyca wielu intensywnością barw i słodkim aromatem. Do europejskich ogrodów trafił w połowie XVI wieku wprost z Turcji za sprawą austriackiego posła, który przwiózł kilka okazów do Wiednia. Do rozwoju bzu w Europie na pewno znacznie przyczynił się Victor Lemoine z Nancy, który w swojej szkółce w XIX i XX wieku stworzył ponad 200 odmian bzu pospolitego.
Na jakie odmiany bzu lilaka warto zwrócić uwagę?
Obecnie na świecie jest ponad 2300 odmian lilaka. Wśród nich są m.in.:
- "Andenken an Ludwik Spath" o kwiatach purpurowoczerwonych i bardzo inensywnym zapachu,
- "Madame Lemoine" ma z kolei ogrom białych pełnych kwiatów,
- "Sensation" charakteryzuje się pojedynczymi kiwatami o brawie purpurowej z białym brzeżkami,
- "Madame Lemoine" ma duże, pełne kwiaty o białej barwie,
- 'Charles X' to z kolei bez o kwiatach fioletowych,
- 'Marie Legraye' o kwiatach białych,
- 'Mme Florent Stepman' o kwiatach białych,
- 'Primrose' to pierwsza odmiana o kwiatach żółtych,
Jeżeli chcemy mieć w swoim ogrodzie raczej niezbyt wysokie za to gęste krzewy bzu, to warto pomyśleć o Lilaku Meyera (łac. Syringa meyeri) i odmianę "Palibin". Ta odmiana ma wysokość do 1,5 m wysokości i uzyskuje kulisty pokrój. Ma bardzo ciekawą lilioworóżową barwę, a jego kwiaty są zebrane w krótkie wiechy. Ogrodnicy polecają tę odmianę także jako roślinę do niskich żywopłotów, ale też ciekawy element kompozycji kweitnych rabat.
Podobną wysokość osiąga także lilak drobnolistny (łac. Syringa microphylla), którego najbardziej znana odmiana to "Superba". Ten krzew charakteryzuje się ciekawymi, dwubarwnymi kwiatami – na początku kwitnienia ma ciemnoróżową barwę, by później po rozwinięciu mieć znacznie jaśniejsze kwiaty. Gdy na jednym lub sąsiadujących krzewach mamy kwiatostany zarówno w fazie rozwoju, jak i znacznie rozwinięte, wówczas oczy mogą cieszyć niezwykle ciekawy kontrast.
Warto także zainteresować się mało znanym w Polsce gatunkiem jakim jest lilak karpacki (łac. Syringa josikaea), którego część osób może znać jako Josika lub lilaka węgierskiego. Krzewy lilaka karpackiego mogą dorastać nawet do 4 m wysokości. Jego kwiaty zebrane są w wąskie, ale długie kwiatostany i zazwyczaj uzyskują barwę liliowofioletową.
Kiedy i jak najlepiej sadzić bez lilak w swoim ogrodzie?
Najbardziej ostotne w kwestii posadzenia bzu lilaka jest odpowiednie stanowisko. Powinno ono być w miejscu dość nasłonecznionym, bo chociaż bez w zacienionych lokalizacja też nieźle rośnie, to jednak nie tworzy aż tak zwartej korony i do tego słabiej kwitnie niż w miejscu pełnym promieni słonecznych.
Warto także pamiętać, że lilak bardzo lubi miejsca z dobrą cyrkulacją powietrza i dobrze znoszą wiatr, więc bzy mogą być także sadzone jako żywopłoty.
Sadzą bzy należy też przestrzegać jednej podstawowej reguły: nie wolna ich umiejscawiać zbyt blisko budynków i innych krzewów, ponieważ korzenie lilaka silnie się rozrastają i mogą doprowadzić do uszkodzenia budynku.
Jak uprawiać lilak pospolity w ogrodzie? Kiedy i jak przycinać bez?
Jeżeli chcemy mieć piękne krzaki bzu, powinniśmy mu poświęcić nieco uwagi, zwłaszcza w kluczowych momentach jego wegetacji. Na pewno przed zimą należy krzaki odpowiednio osłonić, np. specjalnym snopkiem i to pomimo że większość odmian jest mrozoodporna.
Lilak może tworzyć świetne kompozycje z innymi gatunkami, np. z forsycjami, jaśminowcami czy głogiem.
Krzewy bzu należy co kilka lat przycinać, aby nie zdziczał. Najlepiej, aby pędy lilaka pospolitego skracać o połowę, zwłaszcza po jesiennym nasadzeniu. Ma to pobudzać krzewienie się bzu. Taki rozwój stymuluje także usuwanie przekwitniętych kwiatostanów.
Zabieg cięcia wykonuje się już po przekwitnięciu bzu, ponieważ lilak pospolity zawiązuje pąki na tzw. pędach rocznych. Jeśli lilak zostałby przycięty wcześniej, krzew straciłby kwiaty, z kolei zbyt późne przycięcie utrudniłoby roślinie zawiązanie pąków na sezon następny.
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał
Zdjęcie: Pixabay, Envato
