Jesień chłodna, lecz bogata w zioła
Lato to najlepsza pora na poszukiwanie wonnych ziół. Jednak jeszcze wrześniu, a nawet październiku czy listopadzie możemy wyruszyć do leśnych zagajników na poszukiwania cennych, leczniczych surowców. Jesienią zbierajmy więc przede wszystkim owoce, które idealnie nadadzą się na smaczne nalewki oraz słodkie konfitury. Jesienne miesiące to również dobry czas na zbiór bulw i korzeni – wiele z nich gromadzi najwięcej dobroczynnych składników właśnie w tym okresie. Pamiętajmy jednak również o nasionach, liściach czy kwiatach. Jesienią bowiem wiele gatunków roślin dopiero wydaje plon lub kończy okres wegetatywny.
Jakie zioła warto zbierać podczas jesiennych spacerów?
We wrześniu należy się pospieszyć, aby zebrać jeszcze te części roślin, które pyszniły się już pod koniec sierpnia. W walce z jesiennymi infekcjami na pewno pomogą nam owoce czarnego bzu, maliny oraz aronii. Zbierajmy również wrzosy. To rośliny mające nie tylko walory ozdobne, ale także zdrowotne – ich pędy to bogate źródło glikozydów i garbników, które sprawiają, że wrzosy mają właściwości ściągające i bakteriobójcze. Pomogą na choroby górnych dróg oddechowych oraz dolegliwości układu pokarmowego. Poza tym nie zapominajmy o kasztanach – warto zrobić z nich nalewkę, którą można stosować zarówno doustnie, jak i zewnętrznie. Kasztany bowiem świetnie działają na bóle mięśni i stawów.
Póki pogoda jest jeszcze dosyć ciepła i słoneczna, warto zrywać takie zioła, jak: stokrotka zwyczajna, kocanka piaskowa, koniczyna czerwona i biała, gwiazdnica pospolita, babka lancetowa, nagietek, werbena, krwawnik, uczep trójlistkowy, nawłoć pospolita. Poza tym w tym okresie warto zebrać również pokrzywę, miętę pieprzową, kocimiętkę, koper włoski, liście karczocha zwyczajnego.
Październik to także bardzo intensywny jesienny miesiąc pod względem zbioru ziół. Późna jesień sprzyja zbieraniu owoców jałowca, dzikiej róży oraz pigwy, a także śliwki tarniny, liści szpinaku, nasion dziurawca czy korzeni mniszka lekarskiego. Kolejne opcje to owoce głogu, jarzębiny, kaliny, jeżyny, derenia oraz berberysu. Trzeba jednak pamiętać, że na surowo te części drzew i krzewów są niejadalne. Można jednak zrobić z nich niecodzienne przetwory oraz prozdrowotne nalewki. Będą pomagać przede wszystkim przy dolegliwościach żołądkowych oraz problemach z krążeniem krwi. Owoce można także suszyć – wówczas przez całą zimę dodawajmy je do naparów. Nie trzeba czekać z ich zbiorem do pierwszych przymrozków, ale owoce wielu gatunków roślin warto wcześniej przemrozić w zamrażarce. W ten sposób przed gotowaniem pozbędziemy się intensywnego smaku goryczy.
Jesień to doskonały czas na zbiór korzeni, bulw i kłączy! Są one teraz gotowe do suszenia czy macerowania. Warto pamiętać jesienią o korzeniach żywokostu lekarskiego, łopianu, pokrzywy, bylicy pospolitej, pięciornika, perzu, arcydzięgla litworu, pierwiosnka lekarskiego, lubczyku ogrodowego, rdestu wężownika, mydlnicy lekarskiej.
Ważnych właściwości zdrowotnych jesienią nabierają czosnek, cebula i chrzan. W przypadku tych korzeni zbiorów możemy dokonywać także w deszczowy dzień. Trzeba jedynie pilnować, aby nie uszkodzić ich podczas wyjmowania rośliny z ziemi.
O czym należy pamiętać podczas zbierania i przygotowywania ziół?
Zbierając rośliny z ich środowiska naturalnego, należy pamiętać o stosowaniu się do kilku podstawowych zasad. Przede wszystkim unikajmy zbioru ziół z miejsc zanieczyszczonych oraz skażonych. Roślin przy ruchliwych ulicach lepiej więc unikać. Trzeba również pamiętać, aby nie zbierać wszystkich surowców (liści, owoców, kwiatów itp.) z jednej rośliny – weźmy natomiast tyle, ile potrzebujemy i zdołamy wykorzystać. Na zbiory wybierajmy suche, bezdeszczowe dni. Unikajmy również tych roślin, których owoce czy liście wyglądają na naruszone. Na koniec warto pamiętać także o tym, że niektóre zioła są objęte ochroną i nie można ich niszczyć. Są to na przykład barwinek czy arnika.
Trzeba także wiedzieć, jak odpowiednio przygotować określone części roślin. Większość z nich wymaga suszenia. Aby ususzyć zioła, układamy je płasko na pergaminie. Gdy przeschną, zawiązujemy je bukiety oraz rozwieszamy w suchych i ciemnych miejscach. Susz najlepiej przechowywać w pojemnikach bądź papierowych torebkach.
Kamila Berthold
Fot. Envato elements
