Owady zapylające to nie tylko pszczoły i trzmiele
Zwierzęta uczestniczą w zapyleniu około ¾ roślin uprawnych. Bez udziału zapylaczy nie będziemy mieli zwyczajnie co jeść.
W zapylaniu kwiatów główną siłę stanowią owady zapylające, a więc pszczołowate (trzmiele, pszczoły miodne, samotnice), bzygowate motyle, ćmy, chrząszcze i różne gatunki muchówek. Mimo, że niektóre z nich są hodowane ze względu na ich wartość gospodarczą, to większość z nich to gatunki dzikie, które są szczególnie narażone na zagrożenia wynikające ze zmian w środowisku.
W Polsce żyje około 470 gatunków pszczół, czyli mniej więcej tyle ile gatunków ptaków. Żyją samotnie, w luźno powiązanych grupach lub w rodzinach o skomplikowanym systemie społecznym, zakładając gniazda w ziemi, opuszczonych norach lub dziuplach, pustych łodygach, czy martwym drewnie.
Światowy Dzień Pszczół to także rocznica urodzin Antona Janša słoweńskiego pszczelarza, prekursora nowoczesnego pszczelarstwa. Już w XVIII wieku edukował ówczesne społeczeństwo jaką rolę odgrywają pszczoły w przyrodzie.
Rola owadów zapylających przede wszystkim ich ikony - pszczoły miodnej są częścią ekosystemu oraz jednym z głównych czynników plonotwórczych w produkcji roślinnej. A produkty ich ciężkiej pracy, takie jak: miód, wosk, pierzgę, propolis, mleczko oraz jad pszczeli, są cenne ze względu na swoje właściwości.
Jak można chronić zapylacze, nawet stosując środki ochrony roślin?
Nie jest łatwo obyć się rolnikowi w ochronie swoich upraw bez całkowitego użycia chemicznych środków ochrony roślin. Niestety, ale nieprawidłowo wykonywana aplikacja pestycydów a w szczególności insektycydów, to ogromne zagrożenie dla pszczół i innych owadów pożytecznych.
Dlatego tak ważne jest więc prawidłowe korzystanie z chemicznych środków ochrony roślin przy ochronie upraw rolniczych a także na działkach, ogrodach przydomowych, terenach zielonych umiejscowionych zarówno na wsi, jak i w mieście.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa jest jedną z instytucji, którym troska o pszczoły i ich dobrostan jest bliska, bowiem stoi na straży ochrony tych owadów przed niewłaściwie stosowanymi pestycydami, zwłaszcza w okresie ich wzmożonej pracy podczas intensywnego kwitnienia roślin, które są pożytkiem dla owadów zapylających.
Jednym z zadań PIORIN jest ograniczenie zagrożeń związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin poprzez działania kontrolne i edukacyjne.
Na co zwracać uwagę przy stosowaniu chemicznej ochrony roślin?
Szczególnie liczy się tutaj stosowanie preparatów ochrony roślin:
- wyłącznie dopuszczonych do obrotu i stosowanie ich zgodnie z wytycznymi, zezwoleniami i pozwoleniami Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
- zgodnie z warunkami określonymi w etykiecie oraz przestrzeganie zapisów dotyczących zakazów i ograniczeń (fazy fenologicznej rośliny, czas i okres, w których środek nie może być stosowany);
- w taki sposób, aby minimalizować negatywny wpływ zabiegów chemicznych na organizmy niebędące celem zabiegu.
A także nie stosować preparatów toksycznych dla pszczół w okresie kwitnienia roślin uprawnych oraz w uprawach, na których występują kwitnące chwasty oraz:
- wykonywać zabiegi po zakończonych lotach owadów zapylających, czyli w godzinach wieczornych lub nocnych;
- sprawdzić przed rozpoczęciem zabiegów, czy w uprawie chronionej nie ma owadów zapylających, ze szczególnym uwzględnieniem pszczół;
- zachowywać minimalne odległości od pasiek (tj. min. 20 m dla opryskiwaczy polowych i sadowniczych);
- przestrzegać okresów prewencji;
- nie wykonywać zabiegów w warunkach sprzyjających znoszeniu cieczy użytkowej podczas zabiegu (przy prędkości wiatru większej niż 4 m/s).
Arcyważna w ochronie pszczół jest współpraca rolników i pszczelarzy
Dodatkowo Główny Inspektor podkreśla, że bardzo ważna jest współpraca rolników z pszczelarzami, gdyż pszczoły najczęściej mają swoje pożytki w przestrzeni rolniczej na polach, łąkach i sadach. Niestety w praktyce ta współpraca nie idzie gładko. Mimo popełnianych błędów, pomiędzy rolnikami i pszczelarzami zawodzi obustronna komunikacja i wymiana informacji, zwłaszcza tych dotyczących wykonywanych zabiegach i lokalizacji uli.
Każdy właściciel pasieki ma prawo zwrócić się z wnioskiem do osób stosujących środki ochrony roślin prosząc o informacje, w jakim czasie i jakimi preparatami będzie wykonywany zabieg. A rolnik stosujący środki ochrony roślin ma obligatoryjny obowiązek takiej informacji udzielić.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa jest jednostką, która przyjmuje wszelkie zgłoszenia dotyczące nieprawidłowości dotyczących stosowania środków ochrony roślin. Następnie po skontrolowaniu ma prawo na nałożenie kary grzywny oraz kary administracyjne wynikające z ustawy o środkach ochrony roślin.
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał
na podstawie PIORIN
Fot. unsplash
