Na wstępie warto określić odpowiednią nomenklaturę. W przypadku Aspergera posługujemy się dopiskiem zespół lub syndrom. W żadnym razie nie powinniśmy nazywać Aspergera chorobą czy jednostką chorobową. W 2022 roku zaktualizowano Międzynarodową Klasyfikację Chorób Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-11) – nie znajdziemy w niej Aspergera. Natomiast zaburzenia autystyczne zyskały wspólną nazwą "zaburzenie ze spektrum autyzmu" (ang. autism spectrum disorder, ASD). Klasyfikacja WHO jasno wskazuje, że zespół Aspergera jest diagnozowany jako "zaburzenie ze spektrum autyzmu bez zaburzeń rozwoju intelektualnego i z łagodnymi zaburzeniami języka funkcjonalnego lub bez nich".
Określenie "choroba Aspergera" jest stygmatyzujące i krzywdzące zarówno dla osoby będącej w spektrum, jak i dla jej rodziny. Może grozić wykluczaniem i przypisywaniem negatywnych cech. Czym zatem jest zespół Aspergera? To zaburzenie rozwoju wiążące się z określonymi zachowaniami.
Historia syndromu Aspergera
Nazwa pochodzi od doktora Hansa Aspergera, psychiatry który jako pierwszy zaobserwował specyficzne zachowania u dzieci i znalazł dla nich wspólny mianownik. Działo się to w 1944 roku we Wiedniu. Dzieci, które badał psychiatra były inteligentne i niezwykle skupione na swojej pasji. A jednocześnie wykazywały niezdarność i nie rozumiały komunikacji pozawerbalnej. Miały problemy z nawiązywaniem kontaktów i budowaniem emocjonalnych więzi.
W latach 80. XX wieku, termin został spopularyzowany przez angielską lekarkę Lornę Wing, która jest autorką i współautorką 12 książek dotyczących spektrum autystycznego i zespołu Aspergera. Wtedy to opisane przypadki zostały nazwane zespołem Aspergera.
Czym jest zespół Aspergera?
Osoby w spektrum w odmienny sposób budują relacje międzyludzkie. Mimo że syndrom ten najczęściej łączymy dziećmi, tak naprawdę może być on diagnozowany również u osób dorosłych. Wiele osób, wgłębiając się w literaturę opisującą objawy zespołu Aspergera, odnajduje w nich siebie. Jeszcze niedawno osoby w spektrum były uważane za dziwne, niegrzeczne lub odstające. Ich potrzeby był bagatelizowane. Co prawda, nie można się nabawić Aspergera, ale można być późno zdiagnozowanym. Obecnie przykłada się dużą uwagę do wychwytywania rozmaitych sygnałów już od najwcześniejszych lat życia dzieci.
Zespół Aspergera – przyczyny:
- genetyka,
- choroby w czasie życia płodowego, jak toksoplazmowa, różyczka, ospa,
- ciąży przenoszona lub niedonoszona,
- trudny poród, np. pośladkowy,
- urazy okołoporodowe,
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
- infekcje mózgu.
Objawy zespołu Aspergera
Najczęściej zespół Aspergera rozpoznaje się między trzecim a ósmym rokiem życia dziecka. Często objawy mylnie przypisywane są ciężkiemu charakterowi lub zdziwaczeniu, tudzież ekscentryzmowi.
- Problemy z podtrzymywaniem kontaktów międzyludzkich, z odbieraniem komunikatów pozawerbalnych i ich wysyłaniem sprawiają, że trudniej nawiązywać relacje i je podtrzymywać. Wydaje się, że osoba ta jest zdystansowana, niezainteresowana, arogancka.
- Problemy z czuciem empatii – osoby z zespołem Aspergera nie rozumieją, że słowa mogą ranić, Poza tym nie potrafią zaopiekować się rozmówcą i stworzyć przyjaznej atmosfery podczas dyskusji czy omawiania jakiejś sprawy.
- Unikanie patrzenia w oczy.
- Kłopoty z nawiązywaniem nowych znajomości.
- Zachowania kompulsywne – poczucie przymusu wykonywania danej czynności, powtarzania jej i systematyzowania przestrzeni, np. układanie rzeczy w równych rzędach, odczuwanie przymusu gryzienia.
- Powtarzalność zachowań – powtarzanie czynności zawsze w tym samym czasie i w ten sam sposób, przywiązanie do jednej drogi, używanie jednej filiżanki.
- Niechęć do zmian – znajome rytuały zapewniają komfort psychiczny.
- 100 procent skupienia na wykonywanej czynności.
- Sfokusowanie się na szczegółach, problemy z wyłapaniem szerszej perspektywy.
- Nadwrażliwość na dźwięki i zapachy.
-
Zaburzenia ekspresji i rozumienia mowy.
-
Zaburzenia w komunikacji niewerbalnej.
-
Niezgrabność ruchowa.
- Bardzo wąskie i specjalistyczne zainteresowania, które stanowią ważną część życia.
- Brak umiejętności lub chęci do pracy w grupie.
Zespół Aspergera – sposoby radzenia sobie ze spektrum
Przede wszystkim terapia, która ułatwi osobom z zespołem Aspergera odnaleźć swoje miejsce w społeczeństwie. Chodzi o naukę sposobu pojmowania pewnych zjawisk i wypracowanie wzorców postępowania w przyszłości. Są to tzw. treningi umiejętności społecznych, terapia behawioralna, ucząca tego, jak postępować, aby nauczyć się prawidłowo funkcjonować w danym społeczeństwie.
Angelika Drygas
Fot. envato elements
