W Polsce każdego roku występuje około 2500–3000 zachorowań na czerniaki. Nawet 1500 to choroby w stadium zaawansowanym, a szkoda – wczesne wykrycie zmiany przez lekarza daje większe szanse na pozytywnie zakończone leczenia. Liczba zachorowań wciąż rośnie, a my Polacy jesteśmy narażeni na tę chorobę ze względu na dość jasną karnację skóry.
Kto jest najbardziej narażony na czerniaka?
Przede wszystkim osoby:
- o jasnej karnacji, rudych lub bardzo jasnych włosach, niebieskich oczach, cerze z piegami,
- mające trudności z opalaniem,
- obciążone genetycznie – w rodzinie których występował czerniak lub inne nowotwory skóry,
- przebywające w pełnym słońcu dłużej niż godzinę dziennie,
- opalające się w solarium,
- mające skłonność do oparzeń słonecznych,
- które ucierpiały ze względu na oparzenie słoneczne, także w dzieciństwie.
Czy czerniak jest uleczalny?
Jeśli zmiany nowotworowe zostaną w porę zauważone i zgłoszone do specjalisty, szansa na wyleczenie jest niemal stuprocentowa! Metodą leczenia jest wtedy wycięcie znamienia.
ABCDE czerniaka (za gov.pl):
A – asymetria, np. znamię „wylewające” się na jedną stronę,
B – brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia,
C – czerwony, czarny, niejednolity kolor,
D – duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 6 mm,
E – ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.
Inne charakterystyczne objawy to: owrzodzenie, świąd, krwawienie lub zaczerwienienie wokół znamienia, specyficzna obwódka, zmiana kształtu pieprzyka, asymetria. Symptomem może być także powiększenie węzłów chłonnych. Uwaga! Znamiona, zmiany, narośle, pieprzyki, które mają choć jedną cechę z wyżej wymienionych punktów ABCDE lub budzą niepokój z jakiejś innej przyczyny powinny zostać zbadane przez dermatologa lub onkologa.
Profilaktyka czerniaka:
- bezpieczne opalanie: należy ograniczać ekspozycję na słońce, stosować kremy z wysokim filtrem, zakładać nakrycie głowy i okulary z filtrem UV; bezwzględnie trzeba kontrolować czas spędzony na słońcu, aby nie doszło do oparzenia skóry,
- zaniechanie korzystania z solariów,
- kontrolowanie skóry całego ciała, w przypadku zauważenia nowych pieprzyków lub niepokojących zmian tych już istniejących, należy zgłosić się do dermatologa.
Czy każdy rak skóry to czerniak?
– Rak skóry to w zasadzie trzy nowotwory o różnym przebiegu. Najczęstszy wśród diagnozowanych nowotworów skóry jest rak podstawnokomórkowy o przebiegu wieloletnim. Rzadziej występuje rak płaskonabłonkowy skóry, który jest nowotworem dynamicznie postępującym. Trzeci nowotwór skóry to czerniak, które źle rokuje i często daje przerzuty. Czerniaki skóry to złośliwe nowotwory wywodzące się z neuroektodermalnych komórek melanocytarnych – czytamy w serwisie zwrtonikraka.pl. Czerniak nie jest rakiem, ale nowotworem złośliwym pochodzenia nienabłonkowego. Określenie rak stosowane jest dla nowotworów złośliwych, które wywodzą się z tkanki nabłonkowej. Czerniak najczęściej atakuje skórę, ale może też występować w gałce ocznej czy w błonie śluzowej.
Metody leczenia czerniaka
Najczęściej stosowane jest radykalne usunięcie zmiany z odpowiednim marginesem. Im szybciej wykryty i usunięty czerniak, tym lepsze rokowania. W przypadku zaawansowanego i rozsianego czerniaka stosuje się także, m.in. immunoterapię, wycięcie przerzutów, chemioterapię.
Czerniak – nietypowe rodzaje
Czerniak pozbawiony barwnika – objawem bywa powiększająca się, różowoczerwona grudka.
Czerniak gałki ocznej – może występować w skórze powiek, spojówce oraz przedniej lub tylnej części błony naczyniowej oka.
Czerniak błon śluzowych w obrębie jamy ustnej, górnych dróg oddechowych i przełyku, sromu, okolicy narządów płciowych i odbytu.
Oprac. Angelika Drygas
Fot. tytułowe: envato elements
Zdjęcia czerniaka pochodzą z programu „Znamię! Znam je?”
Źródło: gov.pl, zwrotnikraka.pl, mp.pl, Fundacja Gwiazda Nadziei – program „Znamię! Znam je?”
