Czym jest zachowek?
Najbliżsi członkowie rodziny, którzy nie zostali uwzględnieni w testamencie, mogą ubiegać się o zachowek, czyli rekompensatę pieniężną stanowiącą ochronę interesów majątkowych.
Kiedy można skorzystać z prawa do zachowku?
Kiedy zmarły nie sporządzi testamentu, następuje dziedziczenie ustawowe, wtedy członkowie najbliższej rodziny są spadkobiercami. W przypadku gdy zmarły sporządzi dokument, w którym zapisze swój majątek konkretnej osobie lub osobom i okaże się, że ktoś nie otrzymał żadnej części, można ubiegać się o zachowek. Jest to zapłata za należną część majątku, która została zapisana spadkobiercy. Jeśli dany członek rodziny nie otrzymał zachowku w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu, może kierować sprawę do sądu cywilnego, który ją rozstrzygnie.
Komu należy się zachowek i jaka może być jego wysokość?
Do zachowku mają prawo:
- dzieci,
- wnuki,
- prawnuki,
- małżonkowie,
- rodzice spadkodawcy.
Wysokość zachowku we wszystkich powyższych przypadkach jest taka sama i powinna być wypłacona w wysokości połowy wartości dziedziczonego majątku. W przypadku gdy osoba będąca spadkobiercą jest nieletnia lub niezdolna do pracy, to możliwe jest ubieganie się o zachowek w wysokości 2/3 spadku.
Kto oblicza zachowek?
Wyliczeniem zachowku zajmują się biegli sądowi, którzy najpierw ustalają substrat w wysokości czystej wielkości spadku (aktywa spadkowe minus długi) wraz z wartością darowizn, jakie należy odliczyć.
Co, jeśli spadkobierca nie może wypłacić zachowku?
W przypadku gdy osoba mająca prawo do zachowku nie może otrzymać go od spadkobiercy, to ma możliwość ubiegania się sumę pieniężna potrzebną do uzupełnienia zachowku. Wtedy jednak spadkobierca wypłaca jedynie sumę będącą w granicach wzbogacenia, wynikającego z zapisu windykacyjnego.
Jak ubiegać się o zachowek?
Sprawę o zachowek należy złożyć w sądzie cywilnym nie później niż 5 lat od dnia, w którym ogłoszono testament lub kiedy otwarto spadek. Jeśli termin zostanie przekroczony, zachowek ulegnie przedawnieniu. Wystosowanie pisma do osoby zobowiązanej do zapłaty zachowku nie umożliwia przerwania biegu przedawnienia.
Kogo uwzględnia się przy obliczaniu udziału spadkowego?
Przy obliczaniu udziału spadkowego, koniecznego do wyliczenia podstawy zachowku, uwzględnia się:
- spadkobierców niegodnych,
- spadkobierców, którzy spadek odrzucili.
Przy obliczaniu udziału spadkowego nie uwzględnia się:
- spadkobierców, którzy odmówili dziedziczenia,
- spadkobierców wydziedziczonych.
Kiedy prawo do zachowku jest utracone?
Prawo do zachowku jest anulowane w przypadku, gdy:
- jesteśmy wydziedziczeni w testamencie,
- jesteśmy uznani za osoby orzeczeniem sądu niegodne dziedziczenia,
- odrzucono spadek,
- zawarto ze spadkodawcą umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia,
- spadkodawca wystąpi przed śmiercią o orzeczenie rozwodu lub separacji z małżonkiem z jego winy, a żądanie to miało uzasadnienie,
- przebywamy w stanie separacji ze spadkodawcą.
O czym nie należy zapomnieć przy obliczaniu zachowku?
Przy obliczaniu zachowku powinno pamiętać się o tym, by:
- nie odejmować od spadku zapisów zwykłych i poleceń,
- doliczyć do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę za jego życia oraz zapisy windykacyjne,
- nie zaliczać do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych w danych środowiskach,
- nie zaliczać do spadku dokonanych przed więcej niż 10 laty (licząc wstecz od daty śmierci spadkodawcy) darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku,
- nie doliczać przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu (dziecku, wnukowi) do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego,
- przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie doliczać do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.
oprac. Justyna Czupryniak
źróło: gazetaprawna.pl
