Skąd wzięła się tatarska wieś w Polsce?
Tatarzy osiedlali się na ziemiach polskich od XVII wieku. W tym okresie powstała także wieś Kruszyniany, położona w gminie Krynki (powiat sokólski, woj. podlaskie). W 1679 roku król Jan III Sobieski nadał Tatarom kilka wsi w dzisiejszym województwie podlaskim, wśród nich także Kruszyniany, gdzie osiadło 45 rodzin. Ze względu na tak dużą grupę wyznawców islamu, wieś szybko stała się dużym ośrodkiem muzułmańskim na terenie Polski.
Kruszyniany - wieś wielu kultur
Choć wieloetniczność dawnej Polski zanikła po rozbiorach, Kruszyniany wciąż pozostają pod tym względem wyjątkowe. Do dziś mieszkają tam przedstawiciele trzech religii. Najwięcej jest prawosławnych, ale obok nich zgodnie żyją również katolicy i muzułmanie. To właśnie temu ostatniemu wyznaniu Kruszyniany zawdzięczają swoją największą atrakcję - XVIII-wieczny meczet. Jak żartują sami mieszkańcy, ze względu na to, że każda religia ma swoje święto w innym dniu, we wsi nie ma kiedy pracować, by nie przeszkadzać świętującym sąsiadom.
Co trzeba zobaczyć w Kruszynianach?
Kruszyniany to malutka wieś - w 2021 roku mieszkały tam zaledwie 74 osoby. Mimo to miejscowość jest bardzo ruchliwa, szczególnie w okresie letnim, bowiem przyciąga wielu turystów, chcących zobaczyć wieś polskich Tatarów. Bez wątpienia najbardziej interesującym zabytkiem w Kruszynianach jest wspomniany meczet. Budynek jest drewniany, pochodzi z końca XVIII wieku i jest jednym z dwóch (wraz z tym w Bohonikach) najstarszych meczetów w Polsce. Meczet w sezonie można zwiedzać i usłyszeć jego historię od przewodnika, poza sezonem trzeba skontaktować się z opiekunem, by móc tam wejść. Bez kłopotu można za to dostać się na muzułmański cmentarz, czyli mizar, leżący tuż za świątynią. On także jest zabytkiem – najstarsze nagrobki pochodzą z końca XVIII wieku.
We wsi można zobaczyć także cerkiew z II połowy XX wieku oraz otaczający są cmentarz prawosławny, którego historia sięga wieku XVIII.
Kruszyniany przyciągają historią i kuchnią
Prócz świątyń, w Kruszynianach znajduje się także jurta, rekonstruująca namioty, jakich używali dawniej Tatarzy. Tuż obok znajduje się restauracja, w której można skosztować autentycznej kuchni tatarskiej. To także punkt obowiązkowy podczas wizyty w tym miejscu – bez pysznego obiadu i kawy z przyprawami wizyta w Kruszynianach nie będzie kompletna!
Zuzanna Ćwiklińska
fot. redakcja
