Październikowe tradycje na dawnej wsi
Do najstarszych tradycji ludowych na wsi należały m.in. tzw. prządki lub wieczory prządkowe oraz kiszenie kapusty. Obie aktywności odbywały się grupowo. Celem tych zwyczajów nie było wyłącznie kultywowanie tradycji, ale także zbliżenie się dzięki spotkaniom towarzyskim.
Prządki (inaczej: wieczory prządkowe) odbywały się w zimne wieczory. Kobiety i dziewczęta gromadziły się w największej izbie na wsi lub w każdym domu po kolei, po to aby drzeć pierze, prząść i obierać kapustę. Zajęcia gospodyń zależały od tego, czy w danym dniu postawiono na pierzaki (piórnie) lub obieraczki (wyskubek). Były to owocne spotkania, ponieważ na każdym można było nauczyć się czegoś nowego i spróbować kuchni wybranej gospodyni. Prządki trwały od końca października lub – najczęściej – od drugiej połowy listopada do czasu tzw. mięsopostu w roku następnym.
Kiszenie kapusty to jeden z bardziej popularnych październikowych rytuałów na wsi. Istotne było, żeby tę tradycję wypełnić do końca października. Sposób kiszenia nie był najważniejszy. Kapustę kiszono poszatkowaną lub w całości. Kobiety starały się przygotować aż po dwie beczki na domostwo, by w każdej rodzinie zapasu starczyło do wiosny. Zgodnie z przesądami, jeśli zrobiło się to w listopadzie po Święcie Zmarłych, oznaczało to, że kapusta może się zepsuć.
Zalecenia gospodarskie na październik – jakie są obecnie?
W polu
Październik oznacza koniec siewu zbóż. Ilość wysiewu, który z jakiegoś powodu opóźnił się, należy zwiększyć o 10% do 15%. Gdy zaobserwujesz, że zboża osiągnęły 3-4 listki, możesz przystąpić do jesiennego zwalczania miotły zbożowej. Jesień to również czas na zbieranie plonów. Zbieramy kukurydzę i buraki. Przechowujemy ziemniaki w piwnicy lub w przygotowanych kopcach. Warto pamiętać także o nawożeniu pól obornikiem lub gnojowicą oraz przyoraniu.
Nasiona roślin strączkowych
Zebrane nasiona roślin strączkowych można wykorzystać jako paszę dla zwierząt. Zawierają w sobie białko, więc mogą zastąpić soję istotną w diecie dla zwierząt hodowlanych. Należy pamiętać, że nasiona roślin strączkowych zawierają w sobie toksyny i substancje antyżywieniowe, dlatego istotne jest, aby stosować je w ograniczonych ilościach. Ostrożność nie dotyczy karmienia prosiąt i wysokoprośnych macior. Nasiona strączkowe mogą stanowić mniej więcej około 10% dawki pokarmowej. Zaleca się stosowanie żółtozielonego grochu Ametyst ze względu na najlepszy skład aminokwasowy oraz gniecione nasiona łubinu białego, który przydaje się w karmieniu krów mlecznych – poprawia wydajność i procent tłuszczu w mleku.
Szkodniki magazynowe – profilaktyka
Zebrane jesienią i magazynowane zboża działają na szkodniki jak afrodyzjak. Świeże i wilgotne ziarna przyciągają je z wszelkich szczelin, zakamarków i resztek nieuprzątniętego zeszłorocznego zbioru. Dlatego ważna jest profilaktyka, czystość i higiena magazynów! Zdarza się tak, że dbanie o magazyn w taki sposób nie wystarcza. Wtedy z pomocą wkraczają siły specjalne – tj. odpowiednie preparaty owadobójcze.
Działania przeznaczone dla pustych pomieszczeń:
- usuń resztki ziarna i innych produktów, wynieś sprzęty, worki i sprzęt, który musisz dokładnie oczyścić, umyć i wysuszyć na zewnątrz pomieszczenia;
- oczyść z pajęczyn i kurzu: magazyn, przylegające pomieszczenia i schody; wyskrob ze szczelin resztki ziarna, a zmiotki – usuń i zniszcz (np. spal);
- wypełnij szpary w ścianach i podłogach kitem okiennym lub zaprawą murarską; jeśli masz nieszczelne podłogi – usuń deski, a następnie usuń poślad i śmieci znajdujące się pod podłogą. Tak przygotowaną powierzchnię zasyp świeżo gaszonym wapnem i ponownie przybij deski;
- umyj i wysusz: okna, drzwi oraz podłogi; uszczelnij magazyn i opryskaj całe pomieszczenie jednym z zalecanych preparatów.
Działania przeznaczone dla magazynów z ziarnem:
- zapobiegaj potrzebie zwalczania szkodników z zewnątrz! Najlepiej nie umieszczaj ziarna lub produktów (m.in. pasz) porażonych w pobliżu zdrowych;
- pamiętaj o systematycznym kontrolowaniu magazynu; w razie pojawienia się szkodników, natychmiast zabierz się za ich tępienie;
- usuwaj i niszcz odpadki po czyszczeniu ziarna; jeśli przydadzą się na paszę, użyj ich po uprzednim ześrutowaniu i zaparzeniu;
- utrzymuj pomieszczenie i produkty w stanie suchym (najlepiej poniżej 13% wilgotności) i możliwie niskiej temperaturze, co uzyskasz przez wietrzenie. Wietrzenie zaleca się wykonywać w pogodne i suche dni. Najlepiej robić to często, ale krótko, żeby temperatura w pomieszczeniu była wyższa od zewnętrznej. W przypadku, gdy na zewnątrz jest cieplej niż w magazynie, istotne jest wietrzenie przy bardzo niskiej wilgotności powietrza. Dzięki temu unikniesz skraplania się i osiadania pary wodnej na ścianach i ziarnie.
Co warto zapamiętać? Magazyny zasypuje się wyłącznie ziarnem doczyszczonym i suchym. Podczas ciepłych miesięcy – szuflować ziarno przynajmniej raz na tydzień, a w zimowych – raz na miesiąc, kiedy ziarno jest wilgotne, zabieg trzeba wykonywać częściej. Puste worki, które zalegają w magazynie, należy co jakiś czas wywietrzyć i wytrzepać, a jeżeli to konieczne – dezynfekować.
W chlewni, oborze i na użytkach zielonych
Październik to czas na zmiany, także w karmieniu bydła. Zwierzęta w gospodarstwie żywimy paszą zimową dobrej jakości, nie zapominając przy tym o wypasaniu resztek zielonek. Poza dbaniem o żołądki zwierząt, należy pamiętać też o tym, by zadbać o ich czystość i zdrowie, w tym również o higienę w oborze, czystość stanowisk, higienę naczyń i sprzętu oraz przechowywania pobranych produktów, takich jak, np. mleko. Bardzo ważna jest też higiena rolnika, w tym przypadku – dojarza.
Jesień to ostatnia pora na pracę przy renowacji budynków. Naprawy dachów i ocieplania budynków nie należy zostawiać na ostatnią chwilę!
Zadbaj o sprzęt i rośliny w gospodarstwie
Mając na uwadze stare porzekadło – „Gdy październik ciepło trzyma, zwykle mroźna bywa zima”, warto pamiętać o zabezpieczeniu nie tylko maszyn i sprzętu rolniczego, ale także sadzonek czy drzew znajdujących się w gospodarstwie. Maszyny i sprzęt należy wyczyścić i poddać przeglądowi. Roślinność przydomową zabezpieczyć przez zmarznięciem, np. przy użyciu kory drzewnej lub kompostu.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
Źródło: wir.org.pl; agroprofil.pl
Patrycja Lisowska
fot. envato elements
