Charakterystyka gryzków
Gryzki, inaczej psotniki bądź w języku potocznym wszy książkowe, to rząd owadów liczący ponad 4 tysiące gatunków. W Polsce występuje około 100 z nich. Te stworzenia charakteryzuje niewielkich rozmiarów ciało. Dorosłe osobniki osiągają do 1 cm długości. Gryzek ma podłużny i zaokrąglony korpus oraz sporą głowę i długie czułki. Najczęściej występujące gatunki psotników są barwy bladoszarej, żółtobiałej bądź ciemnobrązowej. Wiele z nich ma również skrzydła ułożone wzdłuż ciała. Na szczęście na ogół te gatunki, które prowadzą cykl życia w siedzibach ludzkich nie latają. Mają za to wysoko rozwinięte odnóża, które umożliwiają im szybkie poruszanie się.
Gryzki najbliżej spokrewnione są z termitami. Ich pochodzenie nie jest do końca znane, ale najprawdopodobniej przywędrowały z Afryki wraz z transportem różnych towarów. Chociaż w Polsce najczęściej pojawiają się w domach, to środowiskiem naturalnym większości gatunków psotników są lasy. Bytują one w leśnej ściółce bądź w korze drzew.
Te owady żyją zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy. Przy sprzyjających okolicznościach samica może złożyć jaja nawet kilka razy w ciągu sezonu. Jednorazowo natomiast pojawia się od 100 do nawet 200 jaj.
Czemu gryzki pojawiają się w domach?
Najczęściej w siedzibach ludzkich pojawiają się gryzki należące do rodziny Trogidae. Najpopularniejszym przedstawicielem wśród tej grupy jest psotnik zakamarnik, znany też jako psotnik pulsorz. Gryzki uwielbiają środowiska wilgotne, wszelkie ciemne zakamarki, spiżarnie i inne pomieszczenia z żywnością. Mają bardzo zróżnicowane preferencje żywieniowe. Jedzą pyłek kwiatowy, jaja innych owadów oraz szczątki organiczne. Bez pożywienia mogą jednak przetrwać koło 2 miesięcy. W warunkach domowych często niszczą książki czy tapety, dlatego też uważa się je za szkodniki magazynowe, biblioteczne i muzealne.
Poza tym istnieją jeszcze inne zagrożenia wynikające z obecności gryzków w domu. Po pierwsze mogą szkodzić zdrowiu, gdyż często przenoszą alergeny. Po drugie, gdy już pojawi się ich bardzo dużo, prowadzą do zanieczyszczania żywności, a ponadto roznoszą zarodniki szkodliwych grzybów. Co więcej – pojawienie się sporej liczy psotników może zwabiać do naszego miejsca zamieszkania inne, jeszcze groźniejsze i bardziej uciążliwe szkodniki, dla których małe gryzki będą idealnym pokarmem.
Jak zwalczyć psotniki?
Pamiętajmy, że populacja tych insektów zwiększa się bardzo szybko. Po zobaczeniu kilku osobników powinniśmy zacząć działać natychmiast, aby nie dopuścić do dalszego rozmnażania się gryzków. Bardzo ważna jest profilaktyka. Zadbajmy o regularne likwidowanie źródeł wilgoci w domu. W tym celu należy jak najszybciej usuwać wszelkie nieszczelności w kranach, odpływach czy rurach. Trzeba również regularnie wietrzyć wszystkie pomieszczenia. Systematycznie powinniśmy sprzątać pokoje w domu. Wycierajmy kurze, gdyż tam mogą żerować szkodniki. Na bieżąco usuwajmy także brud w szczelinach.
Mechaniczne likwidowanie gryzków jest utrudnione ze względu na ich zdolność do szybkiego poruszania się. Dlatego warto wypróbować inne metody. Domowy sposób na psotniki to mikstura z octu, soku z cytrusa (cytryny bądź grejpfruta) oraz sody oczyszczonej. Po połączeniu wszystkich składników powstanie preparat, którym powinniśmy myć blaty, płytki czy podłogi. Przelejmy płyn do butelki z atomizerem, aby dodatkowo spryskiwać wszelkie szpary i szczeliny. Systematycznie dezynfekujmy wszystkie powierzchnie, w których pojawiły się gryzki.
Gdy domowe środki na te szkodniki nie działają, musimy wykorzystać profesjonalne preparaty. Dobrze sprawdzą się wszelkie uniwersalne środki do zwalczania insektów. Pamiętajmy jednak, że nie istnieją żadne preparaty przeznaczone konkretnie na zwalczanie psotników. Niech nas więc nie zwiodą etykiety, na których często pojawia się wizerunek owada.
Kamila Berthold
Fot. Envato elements
