Geneza andrzejek
Andrzejkowa noc kojarzona jest oczywiście ze świętym Andrzejem, postacią bardzo ważną zarówno w religii katolickiej, jak i prawosławnej. Człowiek ten był bratem świętego Piotra i jednym z dwunastu apostołów. Święty Andrzej dużo podróżował. Głosił Ewangelię w Bizancjum, Grecji, Scytii, a nawet Azji Mniejszej. Według legend udało mu się dotrzeć aż na daleką północ.
Wigilia świętego Andrzeja to dla katolików sygnał, że czas szykować się do adwentu. Noc poprzedzająca to wydarzenie, czyli właśnie andrzejki, to już ostatnia szansa na wesołą i huczną zabawę. Jak się jednak okazuje, tradycja andrzejkowej nocy jest dużo starsza, niż może się wydawać. Trudno jednak dziś dokładnie określić genezę tego święta, chociaż może ono wywodzić się nawet ze starożytnej Grecji. Obchodzono tam niegdyś święto związane z kultem boga miłości, płodności, wróżb i jasnowidzenia.
Wzmiankę o andrzejkach można znaleźć w kronikach z XVI wieku. Święto to opisywano jako czas, kiedy młode panny pragnące wyjść za mąż wróżyły sobie w różny sposób. I to właśnie tylko kobiety celebrowały w dawnych czasach andrzejki. Młodzi mężczyźni swoje święto mieli natomiast 24 listopada, a więc w dniu świętej Katarzyny. Tak zwane Katarzynki popadły jednak w zapomnienie.
Najpopularniejsze wróżby na andrzejki
W związku z najbardziej magiczną nocą w roku powstało wiele niezwykłych wróżb. Niektóre z nich są bardzo popularne, inne to skomplikowane rytuały i obrzędy.
Wosk prawdę ci powie
Najstarsza i najbardziej znana wróżba na andrzejki to lanie roztopionego ze świecy wosku do zimnej wody. Powstały w tym procesie kształt możemy dowolnie zinterpretować. Według wierzeń nie należy jednak stopić całej świecy. Niewielki kawałek wraz z knotem powinniśmy zachować. Zapalamy go, gdy wyjmiemy z wody już stwardniały wosk. W pobliżu blasku tej małej resztki świecy umieszczamy nasz kawałek wosku, który rzuci cień na ścianę. Jego kształt zdradzi nam przyszłość. By magia wróżby była silniejsza, wosk lejmy do wody przez dziurkę w kluczu.
Czyja obierka jabłka jest najdłuższa?
W tej zabawie wygrywa ten, kto obierze jabłko w ten sposób, aby obierka owocu była najdłuższa. Osoba, która wygra ten konkurs, będzie mogła liczyć na udany i długi związek. Następnie obierkę trzeba rzucić za siebie, a kształt, w jaki ułoży się skórka jabłka, ma wskazać wybrankę lub wybranka.
Wróżba spod filiżanki
Ta wróżba polega na wyborze jednej z czterech filiżanek. Kładziemy je dnem do góry. Pod jedną umieszczamy liść, pod drugą obrączkę, pod trzecią pieniądz. Ostatnią filiżankę pozostawiamy pustą.
Czyj but będzie zwycięski?
Każda z uczestniczek zabawy zdejmuje jednego buta. Następnie te części garderoby układa się gęsiego, jeden za drugim, tuż przy ścianie pokoju. Dalej obuwie przestawia się w ten sposób, aby ostatni trafiał na miejsce pierwszego i tak dalej. Konkurs zakończy się, gdy jeden z butów dotrze do przeciwległej ściany. Właścicielka zwycięskiego obuwia jako pierwsza wyjdzie za mąż.
Czyje imię jest na kartce?
Ta wróżba polega na zapisaniu kilku imion kobiecych i męskich na kartkach. Uczestnicy powinni wybrać tę kartkę, na której zapisane są imiona płci przeciwnej. Następnie za pomocą szpilki robią dziurę po drugiej, niezapisanej stronie kartki. Imię, które zostało przekłute, będzie nosić ukochana osoba.
Szpilki – im więcej, tym lepiej!
Uczestnicy tej wróżby kolejno rozsypują szpilki na stole, a następnie starają się doszukać w nich wyraźnego kształtu. Najczęściej sprawdza się, jaką literę utworzyły szpilki. Na tę właśnie literę będzie zaczynać się imię przyszłego partnera bądź partnerki.
Gałązka wiśni może wróżyć zamążpójście
Ta bardzo stara wróżba polega na zerwaniu w noc andrzejkową gałązki wiśni. Następnie należy włożyć ją do wody i poczekać aż do Bożego Narodzenia. Jeżeli do tej pory gałązka wypuści korzonki, to dziewczyna może mieć pewność, że niedługo spełni się jej marzenie bądź wyjdzie za mąż.
Inne wróżby andrzejkowe
Istnieją także mniej znane lub bardziej regionalne wróżby andrzejkowe. Każda z nich jest jednak bardzo interesująca.
Szczekanie psa wróży miłość
Dawna andrzejkowa zabawa na wsi polegała na wysłuchiwaniu… szczekania psa! Młoda panna mówiła na głos słowa: „Teraz ja!”. Następnie całe towarzystwo trwało w ciszy, dopóki nie zaczął szczekać pies. Kierunek, z którego dobiegały te odgłosy, wróżył, skąd przybędzie upragniony kochanek.
Ciasto dla psa
To bardzo popularna wróżba z Mazowsza. Uczestniczki zabawy w ciągu dnia pieką ciasto, a wieczorem każda z dziewcząt kładzie swój wypiek na talerzyku. Naczynia kładzie się na ziemi i woła psa. Placek, który zwierzę zje jako pierwsze, wróży jego twórczyni szybkie zamążpójście oraz dostatek.
Wystarczy obrączka i szklanka
Według tej zabawy złotą obrączkę zamężnej koleżanki zawiesza się na sznurku i – po rozbujaniu – opuszcza do szklanki bądź filiżanki. Liczba uderzeń obrączki o brzeg naczynia oznacza wiek, w jakim osoba trzymająca sznurek wyjdzie za mąż.
Z okazji andrzejek można także upiec ciasteczka z wróżbą!
Kamila Berthold
Fot. Pixabay, Envato elements
