Wybór odmiany żyta ozimego
Wybór odpowiedniej odmiany żyta ozimego jest kluczowy dla uzyskania wysokich plonów i dobrej jakości ziarna. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na:
- Warunki klimatyczne i glebowe: Niektóre odmiany lepiej radzą sobie w suchych, a inne w wilgotnych warunkach. Gleby lekkie i średnie są najbardziej odpowiednie dla większości odmian żyta.
- Plonowanie: Odmiany różnią się potencjałem plonowania. Warto wybierać te, które w badaniach oraz warunkach polowych u rolników plonują najlepiej. Odmiany hybrydowe choć droższe w momencie zakupu plonują wyżej co powoduję, że rolnicy są w stanie osiągnąć lepszy dochód niż w przypadku odmian populacyjnych.
- Odporność na choroby: Wybór odmiany o podwyższonej odporności na choroby, takie jak mączniak prawdziwy, rdzę brunatną i żółtą czy septoriozę, pomoże zredukować koszty związane z ochroną roślin.
- Przeznaczenie ziarna: Odmiany różnią się także jakością ziarna, co ma znaczenie w zależności od tego, czy żyto będzie używane na paszę, do produkcji mąki czy w przemyśle spirytusowym.
Wady i zalety żyta ozimego hybrydowego i populacyjnego
Żyto ozime hybrydowe
Zalety:
- Wyższe plony: Hybrydy mają potencjał do wyższych plonów w porównaniu do odmian populacyjnych.
- Lepsza tolerancja na stresy środowiskowe: Są bardziej odporne na suszę i niskie temperatury.
- Szybszy wzrost: Hybrydy często szybciej rozwijają się w fazie wiosennej.
Wady:
- Wyższy koszt nasion: Nasiona hybrydowe są zazwyczaj droższe.
- Potrzeba regularnego zakupu nasion: Ze względu na zanikanie efektu heterozji w kolejnych latach od wysiewu pokolenia F1, materiał siewny należy co roku odnawiać.
- Wymagają bardziej zaawansowanej agrotechniki: Prowadzenie łanu żyta hybrydowego jest bardziej wymagające i nakłady są zbliżone do prowadzenie plantacji pszenicy ozimej.
Żyto ozime populacyjne
Zalety:
- Niższy koszt nasion: Nasiona odmian populacyjnych są tańsze w zakupie.
- Możliwość samodzielnego zbierania nasion: Nasiona mogą być używane do zasiewu na kolejny rok.
- Stabilność plonowania na glebach mniej zasobnych: Radzą sobie lepiej na stanowiskach trudnych z mniejszym potencjałem plonowania.
Wady:
- Niższe plony: Odmiany populacyjne mają niższy potencjał plonowania w porównaniu do hybryd.
- Mniejsza odporność na stresy środowiskowe: Są bardziej wrażliwe na suszę i niskie temperatury.
Termin siewu żyta
Optymalny termin siewu żyta ozimego przypada na czas od połowy września do początku października. Wczesny siew może prowadzić do nadmiernego wzrostu roślin przed zimą, co zwiększa ryzyko wymarzania. Z kolei zbyt późny siew może nie pozwolić roślinom na odpowiednie ukorzenienie się przed nadejściem zimy. Ważny jest jednak siew w terminie optymalnym, aby żyto zdążyło rozwinąć przed zimą 6-10 rozkrzewień ponieważ, nie jest w stanie ono dokrzewić się wiosną.
Założenia agrotechniczne
Uprawa
Przygotowanie gleby: Gleba powinna być dobrze uprawiona, bez dużych grud i resztek roślinnych, aby zapewnić równomierne wschody.
Płodozmian: Żyto najlepiej rozwija się i plonuje po roślinach strączkowych i okopowych. W uprawie w płodozmianie zbożowym należy spodziewać się spadku plonu.
Nawożenie
Nawożenie azotem: Powinno być dostosowane do zasobności gleby i przewidywanego plonu. Zaleca się podzielone aplikacje azotu. Jesienią nie wymaga nadmiernego nawożenia azotem – wystarczy ilość N z nawozów NPK lub podanego na rozkład słomy. Wiosną zaleca podać azot w dawce około 120-150 N w jednej lub dwóch dawkach.
Nawożenie fosforem i potasem: Dawki nawozów powinny być dostosowane do wyników analizy gleby. Nawożenie fosforem należy wykonać przedsiewnie, a potasowe można podzielić na dawkę przedsiewną oraz drugą aplikowaną wczesną wiosną.
Odchwaszczanie jesienią
Warto zastosować herbicydy doglebowe lub nalistne w fazie wschodów żyta, aby ograniczyć konkurencję chwastów. Odchwaszczanie jesienne jest ważne, aby zapewnić dobry start roślinom i ograniczyć konkurencję chwastów w okresie wiosennym. Żyto zazwyczaj bardzo dobrze się krzewi, dlatego wykonanie zabiegu odchwaszczania w fazie od 2-3 liści do fazy krzewienia pozwala najskuteczniej zwalczyć chwasty.
Jak wykonać siew?
Głębokość siewu
Żyto ozime powinno być wysiewane na głębokość 2-4 cm. Zbyt płytki siew może prowadzić do słabego ukorzenienia, a zbyt głęboki do opóźnionych wschodów i problemów z jesiennym krzewieniem.
Rozstaw rzędów
Optymalny rozstaw rzędów to 12-15 cm. Gęstość siewu powinna wynosić około 200-300 nasion na metr kwadratowy, co odpowiada normie wysiewu około 70-100 kg/ha w zależności od masy tysiąca ziaren i zdolności kiełkowania. W przypadku siewu żyta hybrydowego norma wysiewy waha się od 1,5 do 2,5 jednostek siewnych w zależności od terminu siewu. Średnio w terminie optymalnym przyjmuje się 2 jednostki siewne, czyli około 60-80 kg ziarna.
Podsumowanie
Siew żyta ozimego wymaga odpowiedniego przygotowania gleby, właściwego doboru odmiany, oraz prawidłowego przeprowadzenia siewu i agrotechniki. Wybór między żytem hybrydowym, a populacyjnym zależy od indywidualnych potrzeb i możliwości finansowych rolnika. Bardzo często jednak siew odmian hybrydowych przynosi zwyżkę plonu, która pokrywa różnicę w cenie materiału siewnego i przynosi zysk na korzyść odmian hybrydowych. Prawidłowe terminy siewu, głębokość siewu, nawożenie i odchwaszczanie są kluczowe dla uzyskania wysokich plonów o dobrej jakości.
