Nowotwory u najmłodszych są uzależnione od wieku. Według Międzynarodowej Klasyfikacji Nowotworów Dziecięcych International Classification of Childhood Cancer (ICCC) najczęściej są to: białaczki, chłoniaki, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i układu współczulnego oraz siatkówczak. Szacuje się, że każdego roku w Polsce nowotworową diagnozę stawia się u około 1200-1300 małych pacjentów.
1. Białaczka u dzieci
To najczęstszy rodzaj choroby nowotworowej wieku dziecięcego – około 30 proc. przypadków. Najczęściej występuje jako ostra białaczki szpikowa (AML) i ostra białaczka limfoblastyczna (ALL).
U pacjenta z białaczką komórki krwiotwórcze nie dojrzewają prawidłowo. Powstaje za to duża ilość niedojrzałych, wadliwych, białaczkowych komórek krwi i takie niedojrzałe komórki dostają się do krwiobiegu. Wtedy krew nie może dobrze wykonywać swojej pracy. Zaczyna jej brakować prawidłowych komórek: krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi.
Objawy białaczki u dzieci
Niestety, symptomy mogą przypominać popularne infekcje. Najczęstsze objawy białaczek to:
- zmęczenie,
- bóle kości lub stawów,
- gorączka,
- nawracające infekcje,
- łatwe siniaczenie i krwawienie, które jest trudne do zatrzymania,
- drobne, płaskie, ciemnoczerwone plamy na skórze (wybroczyny),
- guzki na szyi, pod pachami, brzuchu lub pachwinie (powiększone węzły chłonne),
- ból lub uczucie pełności poniżej klatki piersiowej,
- bladość skóry,
- utrata apetytu,
- duszność,
- powiększona wątroba,
- powiększona śledziona.
2. Chłoniaki u dzieci
Chłoniak to nowotwór układu limfatycznego, sieci węzłów, gruczołów i naczyń, które transportują limfę po całym ciele w celu zwalczania infekcji. Łączy się z układem krwionośnym, umożliwiając ciągłą wymianę substancji między limfą a krwią, a jego działanie głównie polega na wytwarzaniu tzw. przeciwciał, które łącząc się np. z bakteriami, ułatwiają ich niszczenie przez krwinki białe. Limfa zbiera także substancje toksyczne i transportuje je do węzłów chłonnych, skąd dalej trafiają do nerek, które usuwają je z organizmu.
Chłoniaki można podzielić na dwa grupy:
- chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa),
- chłoniak nieziarniczy.
Objawy:
- obrzęk węzłów chłonnych na szyi, pod pachami lub w pachwinie.
- niewyjaśniona utrata masy ciała,
- nocne poty,
- gorączka bez znanej przyczyny, która trwa 3 lub więcej dni,
- niewyjaśniony kaszel lub duszność.
3. Nowotwory OUN
Inaczej nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, mózgu i rdzenia kręgowego. Co roku w Polsce notowanych jest około 200 nowych zachorowań. Guzy mogą być łagodne lub złośliwe, jednak nawet łagodne mogą powodować poważne problemy zagrażające życiu. Rozpoznaje się je najczęściej u dzieci w wieku od 1 do 10 roku życia, nieco częściej u chłopców.
Ze względu na lokalizację, nowotwory te dzieli się na:
- guzy nadnamiotowe – rozwijają się powyżej móżdżku, obejmują półkule mózgowe, najczęściej glejaki oraz tzw. guzy linii środkowej,
- guzy podnamiotowe – obejmują tylną jamę czaszki, która zawiera pień mózgu oraz móżdżek, p. rdzeniak,
- guzy pnia mózgu – tam głównie występują glejaki (Glioma).
Objawy:
- silne, narastające bóle głowy (zwłaszcza poranne, ustępujące po wymiotach) – u ok. 50%,
- poranne wymioty (często bez wcześniejszych nudności) – u ok. 47%,
- zaburzenia widzenia – zaburzenia ostrości obrazu, ubytki w polu widzenia, podwójne widzenie, zez, oczopląs – u ok. 25%,
- zaburzenie słuchu, smaku, zaburzenia mimiki – u ok. 25%,
- zaburzenia połykania, odkrztuszania, zaburzenia prawidłowej artykulacji (tzw. zespół pniowy) – u ok. 25%,
- nieprawidłowe, przymusowe ustawienie głowy ze sztywnością karku – u ok. 25%,
- zaburzenia równowagi – u ok. 23%,
- zaburzenia świadomości – u ok. 12%,
- niedowład kończyn – u ok. 11%,
- zaburzenia wypróżniania (oddawania moczu i stolca) – u ok. 11%,
- drgawki, napady padaczkowe – u ok. 9%,
- zaburzenia hormonalne (najczęściej zaburzenia wzrostu oraz dojrzewania płciowego) – ok. 7%.
Noworodek i niemowlę:
- uwypuklanie się ciemienia, rozejście szwów kostnych, poszerzanie obwodu głowy – wodogłowie,
- prężenia, wymioty, ulewanie,
- objaw "zachodzącego słońca" (tęczówka oka pozostaje częściowo ukryta pod dolną powieką, a twardówka jest widoczna ponad tęczówką),
- inne niecharakterystyczne objawy, które mogą towarzyszyć wodogłowiu i neuroinfekcji wrodzonej lub nabytej,
- zahamowanie rozwoju psychoruchowego (szczególnie utrata zdobytych już umiejętności).
Dzieci przedszkolne i szkolne:
- dzieci przedszkolne mogą nieprecyzyjnie określać dolegliwości,
- zmiana charakteru pisma lub pogorszenie sprawności w rysowaniu,
- zaburzenia równowagi (niechęć do jazdy na rowerze, rolkach lub rezygnacja z takich aktywności),
- zaburzenia widzenia i ostrości widzenia (przybliżanie kartki, książki, zbliżanie się do ekranu telewizora),
- zmiany w zachowaniu (np. niechęć do szkoły i kontaktu z rówieśnikami).
Nastolatki:
- typowe objawy związane z lokalizacją nowotworu (m.in. niedowład, zaburzenia widzenia, oczopląs, zaburzenia: czucia, równowagi, chodu, mowy, ruchowe),
- mogą zaprzeczać występowaniu objawów chorobowych (nawet po wykryciu ich w badaniu lekarskim).
4. Neuroblastoma dziecięca
Zwojak zarodkowy współczulny może wystąpić w dowolnym miejscu wzdłuż współczulnego układu nerwowego (SNS), jednak najczęściej lokalizowany jest w jamie brzusznej, w tkance nerwowej nadnerczy nad nerkami. Zaliczany jest do grona nowotworów endokrynologicznych. Zwykle rozpoznaje się go u małych dzieci w wieku poniżej 5 lat, głównie u dzieci w pierwszym roku życia i te najmłodsze dzieci mają najlepsze rokowania.
Objawy:
- utrata apetytu, nudności, utrata masy ciała,
- bóle brzucha, zaparcia, trudności w oddawaniu moczu lub ropomocz, wodniste biegunki,
- zaburzenia widzenia, brak reakcji źrenic na światło, opadanie powiek,
- bóle w klatce piersiowej, utrudnienia w oddychaniu, utrzymujący się kaszel,
- bóle lub drętwienie lub obrzęk dolnych kończyn, bezwład, niemożność stania, potykanie się,
- nieskoordynowane ruchy ciała (zespół opsoklonii i mioklonii – OM), nieprawidłowości neurologiczne, zaburzenia mowy i zmiany w zachowaniu,
- bóle kości, gorączka, drażliwość, osłabienie,
- bóle pleców,
- napadowe pocenie,
- zaczerwienienie twarzy,
- bóle głowy, kołatanie serca, nadciśnienie,
- hipokaliemia (obniżenie stężenia potasu).
5. Siatkówczak (Retinoblastoma)
To nowotwór oka, najczęściej występuje u małych dzieci. Może dotyczyć jednego oka lub obu oczu. Wyleczalność siatkówczaka jest bardzo wysoka, jednak gdy nie jest leczony, prowadzi do przerzutów, co znacznie pogarsza rokowanie. Najczęściej występuje u małych dzieci, zwykle przed 3 r.ż.
Objawy:
- biały odblask z dna oka (tzw. objaw białej źrenicy – leukokoria), widoczny szczególnie na zdjęciu, gdy używana jest lampa błyskowa,
- zez – niewłaściwie ustawione lub "leniwe oko", oko może skierować się na zewnątrz lub do wewnątrz, gdy dziecko patrzy prosto przed siebie, jest drugim najczęstszym objawem siatkówczaka,
- różnice w zabarwieniu tęczówki (kolorowa część oka),
- problemy ze wzrokiem,
- zaczerwienione lub podrażnione, przekrwione oczy,
- wytrzeszcz gałki ocznej,
- powiększone okoliczne węzły chłonne,
- ból oka – spowodowany zwiększonym ciśnieniem w gałce ocznej przez rosnący guz,
- nudności i wymioty.
oprac. Angelika Drygas na podstawie źródła: onkorodzice.pl
Fot. envato elements
