Zachowania nastolatkowe, tak je nazwijmy, czyli nieobliczalne, emocjonalne, pełne roszczeniowości – są wynikiem nie tylko braku równowagi hormonalnej, ale także neurohormonalnej w mózgu. Odpowiedzialne są za to wszystko procesy, które zachodzą w organizmie młodego człowieka i są jak najbardziej naturalną koleją rzeczy.
Dojrzewanie to trudny okres w życiu nastolatka
– Mózg staje się dojrzały dopiero po 20-tce. Wcześniej trwa burzliwa przebudowa, szczególnie w obszarach, które odpowiadają za regulację emocji, ocenę ryzyka, hamowanie pobudzenia i agresji. To trudne nawet dla samego nastolatka, i choćby dlatego warto wykazać zrozumienie – zauważa neurobiolog dr Ilona Kotlewska, cytowana przez PAP Media Room. Gdy nastolatki zaczynają dojrzewać, hormony kotłują się w ciele i emocje przejmują nad nimi kontrolę. Zanim dojdzie do ustabilizowania i umiejętnego kontrolowania tych zachowań, minie sporo czasu.
Ważna jest serotonina i dopamina
Słynne wahania nastroju biorą się z rozchwiania neuroprzekaźników. Dr Ilona Kotlewska podkreśla, że ogromne znaczenie ma serotonina, która odpowiada np. za pozytywny nastrój. W nastoletnim życiu związana jest z akceptacją grupy rówieśniczej. Jest jej więcej, gdy czujemy się szanowani i akceptowani. Ważna jest także dopamina, a w dzisiejszych czasach wzrasta, gdy nastolatek dostaje np. więcej lajków, czy serduszek w mediach społecznościowych. Mechanizm podobny jest do tego, który funkcjonuje podczas uzależniania. Wciąż chcemy więcej i więcej. Brak dopaminy może wywołać nawet depresję. Chęć ciągłego pobudzenia i otrzymywania nagrody prowadzi do nadużywani np. substancji psychoaktywnych, Internetu, czy gier komputerowych.
Jak używki działają na mózg dorastającego dziecka?
Badanie australijskich naukowców dowiodło, że np. marihuana zaburza rozwój mózgu dorastającego człowieka. Przypuszcza się, że osoby ją zażywające mogą mieć większe skłonności do zaburzeń lękowych w przyszłości.
Co robić, aby pomóc nastolatkom?
Należy podchodzić z wyrozumiałością do tej burzy emocji. Ale nie tylko. Naukowczyni podaje kilka ciekawych pomysłów na wsparcie nastolatka w tym trudnym okresie.
- Warto zapisać dziecko do realnej (nie wirtualnej) grupy rówieśniczej związanej, np. ze sportem, do kółka teatralnego, grupy muzycznej – istotne jest poczucie wspólnoty, które działa antydepresyjnie.
- Zachęcajmy dziecko do zaangażowanie w ważny projekt, pomoc potrzebującym, czy wolontariat. Takie działanie podnosi poczucie własnej wartości i nadaje sens życiu.
- Jasne przydzielenie obowiązków. Niech dziecko realnie włączy się w pomoc, z której skorzysta cała rodzina. Takie podejście sprawi, że nastolatek ma poczucie wpływu na swoje życie. Nauka nie może być jedynym obowiązkiem dziecka.
– Podejście: „Rób sobie, co chcesz, tylko dobrze się ucz”, to w istocie ignorowanie tego młodego człowieka. W podtekście wysyłamy mu sygnał: „Nie zawracaj mi głowy!”. Jak on ma się czuć ważny? – podkreśla dr Ilona Kotlewska.
- Dbajmy, aby dziecko przebywało na łonie natury.
Bunt nastolatka
Nie każdy nastolatek przeżywa czas dojrzewania w ten sposób. Wiele zależy od genetyki i wychowania. Obecnie coraz młodsze dzieci zaczynają dojrzewać. Uwaga! Specjaliści radzą, aby do 3. roku życia dziecka unikać ekranów, bo te mogą przyczynić się do rozwinięcia zespołu nadaktywności psychoruchowej (ADHD). WHO wskazuje, że dzieci w wieku od 2 do 4 lat powinny oglądać ekrany maksymalnie do godziny dziennie, a młodsze dzieci w ogóle. Ekspertka poleca również zajrzeć na stronę Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Każdy rodzic znajdzie tam wiele przydatnych materiałów.
Oprac. Angelika Drygas
Źródło informacji: PAP Media Room, Serwis Zdrowie
fot. envato elements
