Uważaj na oczy

Jaskra – złodziejka wzroku, której nie da się wyleczyć. Jak opóźnić jej działanie?

Jaskra to choroba oczu, którą trudno zdiagnozować. Początkowo nie daje żadnych objawów, a może od środka trawić oczy. Ważna jest szybka reakcja na potencjalne zagrożenie. Jaka?

Jaskra jest mylnie kojarzona ze starością. Tymczasem może pojawić się już u czterdziestolatków i powoli ingerować w dobre widzenie. Narażone jest dno oka, tam pojawiają się zalążki choroby. Połowa chorujących nawet nie wie o tym, że cierpi na jaskrę.

Jaskra – choroba dziedziczna

Czerwona lampka powinna zapalić się, gdy w rodzinie jest lub była osoba cierpiąca na tę chorobę, nawet jeśli mowa o pradziadkach. W takim wypadku należy zgłosić się do okulisty około czterdziestego roku życia, aby przebadać się w kierunku jaskry.

– Również jeżeli mamy migreny, zimne stopy i ręce, cukrzycę lub wysoką krótkowzroczność – powyżej minus 6 dioptrii – to również powinniśmy badać się wcześniej, zanim potrzebować będziemy okularów w związku z prezbiopią, czyli po prostu tzw. starczowzrocznością – podkreśla prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. Okazuje się, że wysokie ciśnienie w oku jest złym symptomem, czyli tzw. nadciśnienie oczne. Zdarza się, że taka przypadłość pojawia się i nie jest związana z jaskrą, choć rzadko. Sytuację pogarsza stres, ponieważ przyczynia się do wzrostu adrenaliny i ciśnienia krwi. Zachorowaniu sprzyja także cukrzyca, palenie papierosów, migotanie przedsionków, choroby serca i krążeniowe.

Jaskra – niezbędne badania

Oprócz podstawowych badań okulistycznych, zleca się:

parymetrię automatyczną, czyli bada się pole widzenia,
badanie obrazowe – OCT (optyczna koherentna tomografia oka tarczy nerwu wzrokowego i plamki),
w przypadku podejrzenia jaskry wąskiego kąta, należy zbadań oko w AS-OCT przedniego odcinka oka,
ultrabiomikroskopię (UBM).

Jaskrę dzielimy na jaskrę otwartego kąta przesączania i wąskiego kąta (zamykającego kąta) oraz pierwotną i wtórną. Rodzaj jaskry wpływa na metodę leczenia. Prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek wylicza, że jaskra otwartego kąta przebiega niezauważalnie, nie boli, a zabiera wzrok. Chory nie wie, że choruje. Jaskra wąskiego kąta ujawnia się wcześnie i daje objawy bólowe oczu:

po dłuższym czytaniu,
po oglądaniu w kinie filmu w ciemnościach,
po długiej jeździe samochodem.

Jak zahamować procesy degradacyjne oczu?

Najistotniejsze jest samo zdiagnozowanie choroby i wdrożenie leczenia. W przypadku jaskry otwartego kąta lekarz zaleca odpowiednie krople czy laseroterapię. Chodzi o obniżanie ciśnienia w oku, zbyt wysokie powoduje uszkodzenia nerwu wzrokowego. Jaskry nie można wyleczyć, ale da się ją zaleczyć. Polecane są także zabiegi mikroinwazyjne, leki osłonowe dla nerwu wzrokowego, neuroprotekcja – to novum. – Nie można jednak zapominać o tym, że mamy też naturalną neuroprotekcję, czyli możemy przyjmować antyoksydanty, kwas alfa-liponowy (ALA), cytykolinę, witaminę D czy koenzym Q. Poprawienie krążenia w nerwie wzrokowym jest trudne. Dlatego niezwykle istotna jest współpraca z neurologiem czy kardiologiem, którzy powinni zadbać o to, by ciśnienie w układzie krążenia (tętnicze) nie było ani za niskie, ani za wysokie. I tutaj leki, które stosuje się poprawiają krążenie mózgowe – dodaje ekspertka.

Pułapki jaskry

Wiele osób bagatelizuje swój wzrok, zamiast zaawansowanych badań wybiera wizytę u optyka w celu dobrania okularów. A przecież warto zatroszczyć się o swoje oczy i dodatkowo prosić o badanie ciśnienia w oku. Ostrość widzenia w przypadku jaskry może być wystarczająca, ale jedynie pole widzenia się zawęża. Jak to się objawia? Czytamy sprawnie, ale np. nie zauważamy, kiedy wchodzimy na ścianę czy w drzwi.

Jaskra – jak przebiega?

Jakie są charakterystyczne objawy jaskry? Przede wszystkim efekty świetlne, jak widzenie poświaty, tzw. mroczki wokół plamki, ból głowy. – Najpierw pojawia się większy czarny mroczek, ale tego też można nie zauważyć przy obuocznym widzeniu, potem ubytek od strony nosa. Te plamy są stałe. Dopiero, gdy dochodzi do widzenia tylko w części skroniowej, to możemy źle oceniać orientację w przestrzeni i wejść na przykład w drzwi. Uderzyć się we framugę. Wtedy choroba jest już bardzo zaawansowana. Ostatnim etapem jest utrata widzenia plamkowego, czyli wyłączenie ostrego widzenia. Widzimy tylko taką lunetką i to przy odpowiednim ustawieniu głowy – opisuje prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek.

Jaskra – co oprócz kropli?

Pomaga zdrowa dieta pełna antyoksydantów, cytrusy, szpinak, brukselka, brokuły, pestki dyni, imbir, cynamon, kurkuma, odpowiednia suplementacja, a także aktywność fizyczna z wyłączeniem: tzw. pozycji odwróconych np. w jodze, czy podnoszenia sztang. W przypadku pływania najlepiej zakrapiać oczy po basenie.