1 listopada to czas na wspominanie bliskich, którzy odeszli ze świata żywych. Święto ma podłoże chrześcijańskie, jednak nie oznacza to, że osoby wyznające inne religie lub osoby niewierzące nie mogą uczestniczyć w obrządkach.
Wszystkich Świętych – historia
Uroczystość Wszystkich Świętych była obecna już w IV wieku na terenach Cesarstwa Rzymskiego. Dzień wiązał się z tradycją wspominania wszystkich męczenników chrześcijańskich. Początkowo nie ustalono konkretnej daty. Datę 1 listopada wyznaczono dopiero w 741 roku za sprawą papieża Grzegorza III, który polecił odprawiać modlitwy do wszystkich świętych w ufundowanym przez siebie oratorium znajdującym się w watykańskiej Bazylice Świętego Piotra. Wcześniej, uroczystość przypadała na 13 maja. Ponoć obrządki tego święta mają przedchrześcijańskie początki.
Wszystkich Świętych w Polsce – dawniej
Dawniej podczas uroczystości Wszystkich Świętych popularne były m.in. zwyczaje ugaszczania dusz i dziady proszalne. Pierwszą tradycję realizowano – jak pisze portal Skrivanek – w nocy z 31 października na 1 listopada, kiedy dusze zmarłych wracają do świata żywych i odwiedzają rodziny. Druga – odbywała się w dniu 1 listopada.
Zwyczaj ugaszczania dusz polegał na tym, że rodziny zmarłych zostawiały uchylone okna i drzwi. Jeśli któryś członek rodziny chciał usiąść na krześle, uprzednio przesuwał ręką nad siedzeniem, by upewnić się czy jest wolne. Zmarłych należało też ugościć wypieczonymi kilka dni wcześniej chlebkami (tzw. peretyczkami lub powałkami), kaszą i butelką wódki.
Dziady proszalne polegały na odmawianiu przez głowę kościoła modlitwy w intencji zmarłych. Za modlitwę płacono jedzeniem lub drobnymi sumami pieniędzy. Uważano, że opłata pomoże nieżyjącym bliskim w osiągnięciu zbawienia.
Wszystkich Świętych w Polsce – obecnie
Obecnie obchody święta zmarłych dzielą się na dwa dni – 1 listopada (Wszystkich Świętych) oraz 2 listopada (Dzień Zaduszny).
1 listopada – rodziny odwiedzają groby zmarłych, by zapalić znicz, odmówić modlitwę, wspominać bliskich i dodatkowo upamiętnić ich zakupionymi kwiatami (żywymi lub sztucznymi). Święta obchodzą też osoby wyznające inne religie lub niewierzący, jednak chrześcijanie mają także obowiązek uczestniczenia w mszy świętej.
2 listopada – nadal wspomina się zmarłych, ale modlitwy odmawia się głównie w intencji zmarłych, których dusze przebywają w czyśćcu. Nie jest to dzień wolny od pracy.
Wszystkich Świętych na świecie
Filipiny obchodzą dzień Wszystkich Świętych (inaczej: Undas) tak jak Polacy, odwiedzając groby zmarłych w gronie bliskich. Na grobach stawiają kwiaty i świece, ale również – co odbiega od polskiej tradycji – jedzenie, by upamiętnić zmarłych.
Hiszpania, poza obrządkami związanymi z odwiedzaniem zmarłych na cmentarzu – w północnej części kraju – obchodzą tzw. castañada, czyli święto w towarzystwie ognia i kasztanów. Obrządek ma charakter upamiętniający zmarłych, którzy podczas uczty odwiedzają domy bliskich.
Meksyk – Dzień Zmarłych (inaczej: Día de los Muertos) – obchodzi się go 1 i 2 listopada. Meksykanie również wierzą w to, że dusze zmarłych powracają do świata żywych. Dlatego w celu upamiętnienia rozstawiają zdjęcia zmarłych członków rodziny, które tworzą ołtarz.
We Francji uroczystość Wszystkich Świętych nosi nazwę – La Toussaint. Francuzi także odwiedzają groby bliskich, jednak nie zapalają zniczy. Tego dnia odwiedza się słynny cmentarz – Pere–Lachaise.
Źródło: skrivanek.pl; viva.pl
Patrycja Lisowska
fot. envato elements
