Na ten moment o Raduszu przypomina stuletnia leśniczówka, która jest jedyną namacalną pamiątką po dawnej największej w Puszczy Noteckiej wsi. Początek historii Radusza sięga roku 1700, kiedy to na te ziemie przybyli osadnicy z Dolnego Śląska. Wykarczowali te tereny, osuszyli mokradła i osiedlili się na prawie olęderskim. Olędrzy meliorowali bagniste tereny, użyźniali piaski, nie podlegali pańszczyźnie, a płacili czynsz.
Radusz największa wieś w Puszczy Noteckiej
Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 555 mieszkańców, którzy mieszkali w 55 domach. Na przełomie XIX i XX w., było tam już około 600 osób. Wieś prężnie rozwijała się, należała do bogatych, średnia wielkość gospodarstw wynosiła aż 80 ha. Poza domostwami była tam szkoła, kościół, młyn, trzy karczmy, teatr amatorski i dwa cmentarze, a drogi zostały utwardzone cegłami.
Radusz a wojenne zawieruchy
W 1919 r., po długim czasie zaborów, Radusz znalazł się w granicach Polski. Po I wojnie światowej, część mieszkańców Radusza wyjechała do Niemiec, ponieważ nie chcieli przyjąć polskiego obywatelstwa. Na ich miejsce pojawili się Polacy. II wojna światowa to już wysiedlenia – niemieccy gospodarze trafili do innych miejscowości, a Polacy na roboty przymusowe. To część restrykcji, jakie okupanci nałożyli na nasz kraj. W 1942 roku Niemcy wyburzyli 42 domy. Powodem takiego działania była także chęć zorganizowania terenów łowieckich dla wysoko postawionych niemieckich dygnitarzy. Los mieszkańców był dramatyczny, większość rodzin rozdzielono. Wieś zniknęła.
Cegły z rozbieranych domów zostały użyte przy odbudowie Warszawy i rozbudowie Międzychodu, a ślad po pięknym i imponującym niegdyś Raduszu zaginął. Pozostały tylko resztki fundamentów, zasypane studnie, drzewa owocowe.
Izba Pamięci
Nadleśnictwo Międzychód prowadzi Izbę Pamięci Wsi Radusz, w której można obejrzeć pamiątki po dawnych mieszkańcach (mapy, fotografie, dokumenty, dawne sprzęty). Miejsce to nosi imię Jerzego Przybylskiego, który mieszkał w Raduszu. Nadleśnictwo Międzychód i Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Ziemi Międzychodzkiej razem z gminą stworzyli także ścieżkę rowerową "Śladami Radusza". Pierwsza trasa to 14 km, a druga 23 km. Dzięki przejażdżce można na własne oczy wytropić i obejrzeć pozostałości po tej niezwykłej puszczańskiej wsi.
Ostatnio pisaliśmy taże o wsi, w której starszy i o wsi, która została zatopiona.
oprac. Angelika Drygas
Źródło: Wikipedia, podroze.onet.pl
fot. Archiwum Nadleśnictwo Międzychód; Zbiory Muzeum Zamek Opalińskich W Sierakowie, Powiatowa Instytucja Kultury
